Leerstrategieën zijn concrete manieren van leren die leerlingen bewust kunnen inzetten om het leren zo soepel mogelijk te laten verlopen. Ze leren daardoor ‘hoe’ ze moeten en kunnen leren. Deze strategieën helpen leerlingen zelfstandig te leren en het beste uit zichzelf te halen.
Leerstrategieën zijn iets anders dan studievaardigheden! Vaardigheden leer je aan en verbeter je door ze vaker te doen, net zoals lopen, fietsen of zwemmen. In het begin kost dat wat moeite, maar naarmate je het vaker doet, gaat het steeds beter. Leerstrategieën zet je daarentegen actief en bewust in. Denk bijvoorbeeld aan het plannen van je huiswerk of een opdracht, het terugkijken op fouten en het verbinden van zelfbedachte voorbeelden aan de leerstof. Dat vereist allemaal een actieve, bewuste inspanning. Elke keer moet je zelf een weloverwogen keuze maken over de leerstrategie die je gaat inzetten.
Metacognitie is het vermogen om na te denken over je eigen gedachten en manier van redeneren en leren. Je kunt het beschouwen als een ‘helikopterview’: als je over voldoende metacognitie beschikt, dan ben je in staat om boven je eigen gedachten uit te stijgen en deze te observeren en te evalueren.
Als er metacognitie aanwezig is (‘overzien’ en ‘jezelf kennen’) kunnen de bijbehorende leerstrategieën worden ingezet.
Metacognitieve vaardigheden zijn hiervan het verlengstuk: ze helpen het denken en leren in goede banen te leiden. Ook hier is sprake van de helikopterview: je overdenkt je eigen leerproces en stuurt het, waar nodig, bij. Zowel metacognitieve kennis als metacognitieve vaardigheden zijn aan te leren en te ontwikkelen.
Cognitieve vaardigheden betreffen het opnemen en verwerken van kennis en informatie. Ook deze vaardigheden kunnen worden aangeleerd en ontwikkeld.
Organisatievaardigheden zijn nodig om voor jezelf omstandigheden scheppen die jou helpen leren. Om goed te kunnen leren moet je drie zaken ‘besturen’: jezelf, je fysieke omgeving en anderen. Dit vraagt om een actieve houding en een dosis assertiviteit en zelfvertrouwen. Ook dit valt te oefenen.
Motivatie geeft de energie en vastberadenheid om zelfstandig te kunnen leren en ook taken uit te voeren die minder leuk zijn. Het is daarbij zinvol om onderscheid te maken tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie. Van intrinsieke motivatie is sprake als de motivatie tot leren uit jou zélf komt: je leert omdat je dat leuk of interessant vindt (of het nut ervan inziet). Van extrinsieke motivatie is sprake als je een taak uitvoert om redenen die buiten jouzelf liggen. Je wilt bijvoorbeeld een goed cijfer halen of je weet dat de taak niet uitvoeren negatieve gevolgen kan hebben.
Ik kan helpen bij het in kaart brengen welke leerstrategieën (bewust of onbewust) al worden ingezet bij het leren en welke nog niet ten volle benut worden. Door je hier zelf meer bewust van te worden, kun je ook een bewuste keuze maken voor het inzetten van een bepaalde leerstrategie, die goed voor jou werkt.